آیین‌های سنتی (بازی‌های محلی- جشن‌ها- سوگواری‌ها)
آئین ها و مراسم محلی و سنتی شهرستان نیشابور بدین قرار می باشد:
1- عَلَم خبری (عَلَم سلامی) 2- ختنه سوران 3- مراسم نو حصار دیزباد 4- مراسم شب چله (شب یلدا) 5- چهارشنبه سوری
6- شبیه‌خوانی (روستای فدیشه) 7- دعای باران اسب چوبی 8-کشتی با چوخه 9- چوله قزک
علم
پژوهش در رابطه با علم‌سازی سنتی نیشابور که قدمتی 300ساله در این شهر دارد و آخرین بازماندگان این رشته هنرهای سنتی که تلفیقی از دوردگری و نگارگری سنتی است خانواده علمدار هنوز به این حرفه سنتی مشغولند. تنها علم چوبی دست ساز یاران می باشد و ثبت آن در فهرست میراث معنوی کشور به شماره 1293 به تاریخ 1395/07/13 صورت گرفت.
مراسم چشمارو (تنگلو سوری) یا همان کوزه‌شکنی که جهت دور کردن غم‌ها و غصه‌ها از خانه بلا از نوروز انجام می‌گرفته که کوزه‌های پر از آب را از پشت بام داخل کوچه می‌انداختند و می‌شکستند و با خواندن سروده‌ای (درد و بلا خنمر رختم دمون کوچمه) به استقبال بهار می‌رفتند.
مراسم چولی قزک
مراسم دعای باران (چولی قزک) که در برخی از روستاهای نیشابور انجام می‌گردد به تبع دعای حضرت ثامن‌الحجج(ع) برای باران خواهی و مردم با عروسکی نمادینی در دست این سروده را می‌خواندند و طلب باران‌خواهی می‌کنند (چولی قزک بارو کو، باروی سی پیه‌کو، گندم به زیر خاکه از توشنگی هلاکه، بوزغله شیر میه، چپون فطیر میه، سگش خمیر میه)
موسیقی سنتی و محلی:
موسیقی سنتی و محلی موسیقی مقامی (محلی) نیشابور شامل سازهای دوتار- قشمه (دو سازه)– دهل (سرنا) می‌باشد. موسیقی سنتی مختص نیشابور نمی باشد بلکه تعلق به کل ایران دارد.
معرفی غذاهای محلی مختص شهرستان نیشابور:
به طور کلی غذاهای محلی در این منطقه عبارتند از: آبگوشت، کله جوش، آش رشته، بلغور شیر، زرک شیر، کشته جوش، کشک، کوکو قارچ.
آبگوشت: از گوشت گوسفند یا مرغ– نخود– زردچوبه و ... تهیه میشود.
کله‌جوش: از دوغ یا قروت– پیازداغ– سبزی مرزه و پیاز کوهی تهیه میشود.
.jpg)
آش بی‌بی: آش بی‌بی نیشابور از غذاهای سنتی و خوشمزه این شهرستان محسوب می گردد که منتسب به بی‌بی فاطمه زهرا(س) است و معمولا در نذورات مردم استقبال میشود.
ترکیبات: بادمجان، گوجه فرنگی، سبزی اش، حبوبات، بلغور، اماچ، باقالی و... است.
آش رشته: از رشته- سبزیجات- نخود- لوبیا- عدس- ماش- پیازداغ و کشک تهیه میشود.
بلغور شیر: از گندم بلغور شده (گندم پوست کنده شده و نیم کوب شده) و شیر تهیه میشود.
زرک جوش: نوعی میوه کوهی است که آب آن را می‌گیرند و با نان خورده میشود.
کشته جوش: برگه زردآلو را داخل آب و روغن به همراه مغز گردو می‌پزند و با نان خورده میشود.
کشک: از کشک ساییده و پیاز داغ تهیه میشود.
کوکو قارچ: از قارچ و تخم مرغ که داخل روغن پخته می شود تهیه می‌کنند. این غذا معمولا در روستاهایی که در دشت واقع هستند و قارچ به خوبی می‌روید تهیه می شود.
انواع شیرینی‌ها: حلوای شیره، حلوای کنجد، سمنو یا سبنی، حلوای سوهان، فتیر و قلفی
انواع شربت‌ها: شربت آلبالو، انگور، شربت آبلیمو، شربت خاکشیر و شربت ریواس
ريواس: نوعي ميوه كوهستاني نيشابور است كه در اصل گياهي مرتعي و خودرو بوده و در فصل بهار بر دامنه‌هاي ارتفاعات شمالي و شرقي شهرستان، كوه‌هاي بينالود، مي رويد و از بهترين و مرغوب‌ترين نوع آن در ايران محسوب مي گردد. اين گياه از زمان‌هاي بسيار دور در اين شهرستان به عمل مي آمده، به طوري كه در بندهش- يكي از متون كهن ايراني- به اين گياه با ديد اساطيري اشاراتي شده و در كتب برخي مورخين و سياحان ايراني و خارجي نيز از طعم و طراوت ريواس نيشابور توصيف‌ها شده است. ريواس داراي ساقه‌هايي سفيد تا ارتفاع 80سانتيمتر بوده و در سر ساقه‌هاي آن برگ بزرگ و پهني، شبيه پنجه مرغابي وجود دارد و تنها قسمت ساقه‌هاي آن خوردني است. ساقه‌هاي اين گياه، لطيف و آبدار و طعم آن ترش و مطبوع است و علاوه بر وجود مقدار زيادي املاح معدني و انواع ويتامين‌ها در آن، خاصيت دارويي نيز دارد. از ريواس در انواع خوراكي‌ها، مربا، شربت و خورش استفاده مي كنند و شربت ريواس، مهم‌ترين محصول فرآوري شده آن به عنوان سوغات نيشابور به ساير نقاط ايران و خارج از كشور (به ويژه به كشورهاي عربي حوزه خليج فارس) صادر مي گردد.
انواع نان: نان تفتون، نان روغنی و نان زرد و نان پیازی، نان خشخاشی، نان علفی، نان توگی یا ساجی، نان پنجه‌کش.
انواع ترشی: ترشی سیر و پیاز و ترشی لیته، خیار شور، گوجه شور، بادمجان شور و تهیه سرکه ترشی انگور
مربا: مربای هویج، مربای زردک، مربای چغندر، مربای به.
مناسبت های پخت:
جشن‌ها و سوگواری‌ها: غذای مورد علاقه روستائیان آبگوشت است ولی با ورود انواع برنج به داخل برنامه غذایی مردم استقبال از آبگوشت کم کم کاسته شد. در نیشابور روستای ماروس، اسحاق آباد و عنبر که روز عاشورای حسینی حلیم پخته می شود و حلیم از گندم بلغور شده و گوشت تهیه می شود. حلیم را مقداری شکر و روغن و دارچین تناول می کنند.
آیین و مراسم از زمان تولد تا مرگ
تولد: زمان تولد زیر سر زائو خنجر، قران و سوزن و... قرار می‌دهند و حتی به گوشه یقه پیراهن یک سنجاق آویزان می‌کنند که برای دفع آل است و معتقدند که اگر آل بیاید جگر زائو را با خویش می‌برند و در خاکستر قرار می‌دهند و یا جگر زائو را به آب می‌زنند. در اسحاق اباد تکه ناف را در کنار لانه موش می‌گذارند که بچه زرنگ شود و یا در کنار درخت سیب برای زیبایی نوزاد و اگر فرزند پسر باشد سبنجی می‌گیرند و دور اتاق را حصار می‌کشند.
نام‌گذاری نوزاد: نام‌گذاری در نوزاد در روزهای دهم است و به آن دهه می‌گوین که یا بزرگ فامیل اسم را مشخص می‌کند و یا اسم را از قرآن در می‌آورند.
مراسم چله‌بری: این مراسم نیز در حمام بدین صورت انجام می‌پذیرد. اگر در طول چهل روز یا قبل از تولد یکی از نزدیکان یا آشنایان فوت کند معتقدند در صورت عدم چله‌بری، عمر نوزاد نیز کم میشود.
مراسم ختنه‌سوران: اغلب در سنین 4 یا 5سالگی انجام میشود و همراه با پایکوبی است و تا سه روز ادامه دارد و برای ختنه از سلمانی محل دعوت به عمل می‌آید.
مراسم ازدواج: همسر گزینی توسط پدر و مادر صورت می‌گیرد.
خواستگاری: زمان خواستگاری مادر و پدر ابتدا به خانه دختر رفته و سپس به همراه خود روسری و مقداری قند و یا انگشتر می‌برند.
مهریه: مهریه را معمولا آب، زمین و گوسفند قرار می‌دهند.
عروسی: مراسم شادمانی و پایکوبی تا دو شبانه روز به طول می‌انجامیده و بعد از مراسم عروسی، مراسم حنا بندان برگزار می‌شده است. اگر عروس و داماد فقیر باشند در زمان عروسی، عروس لباس و زینت بزرگ ده را و داماد پالتو، کلاه لبه‌دار و گیوه‌های بزرگ ده را به امانت می‌گیرند.
عروس‌بردن: 
هنگام بردن عروس یکی از اقوام داماد وسیله‌ای از خانه عروس برداشته که اصطلاحاً به آن عقل عروس می‌گویند برمی‌دارند و در خانه داماد آن را به عروس می‌دهند و عروس را سوار بر اسب که افسار آن را در دست دایی یا پسر عمو یا برادر عروس تا خانه داماد می‌برند و پدر عروس بعد از سه روز از عروسی آنها را دعوت می‌کنند و گوسفند و زمینی به آنها هدیه می‌دهند.
مرگ: در زمان تشیع جنازه کسی را دعوت نمی کنند و افراد بدون دعوت می آیند.
ختم و یاد بود: روزهای سوم و هفتم و چهلم و سال برگزار می شود.
نشانه‌های سوگواری: در مردان پیراهن مشکی، یک دکمه از یقه باز و اصلاح نکردن سرو صورت و در زنان لباس مشکی، حنا نبستن و اصلاح نکردن مرسوم است.